گفت امر آمد برو مهلت ترا

من بجای خود شدم رستی ز ما

او همی شد و اژدها اندر عقب

چون سگ صیاد دانا و محب

چون سگ صیاد جنبان کرده دم

سنگ را می کرد ریگ او زیر سم

سنگ و آهن را بدم در می کشید

خرد می خایید آهن را پدید

در هوا می کرد خود بالای برج

که هزیمت می شد از وی روم و گرج

کفک می انداخت چون اشتر ز کام

قطره ای بر هر که زد می شد جذام

ژغژغ دندان او دل می شکست

جان شیران سیه می شد ز دست

چون به قوم خود رسید آن مجتبی

شدق او بگرفت باز او شد عصا

تکیه بر وی کرد و می گفت ای عجب

پیش ما خورشید و پیش خصم شب

ای عجب چون می نبیند این سپاه

عالمی پر آفتاب چاشتگاه

چشم باز و گوش باز و این ذکا

خیره ام در چشم بندی خدا

من ازیشان خیره ایشان هم ز من

از بهاری خار ایشان من سمن

پیششان بردم بسی جام رحیق

سنگ شد آبش به پیش این فریق

دسته گل بستم و بردم به پیش

هر گلی چون خار گشت و نوش نیش

آن نصیب جان بی خویشان بود

چونک با خویش اند پیدا کی شود

خفتهٔ بیدار باید پیش ما

تا به بیداری ببیند خوابها

دشمن این خواب خوش شد فکر خلق

تا نخسپد فکرتش بستست حلق

حیرتی باید که روبد فکر را

خورده حیرت فکر را و ذکر را

هر که کاملتر بود او در هنر

او بمعنی پس بصورت پیشتر

راجعون گفت و رجوع این سان بود

که گله وا گردد و خانه رود

چونک واگردید گله از ورود

پس فتد آن بز که پیش آهنگ بود

پیش افتد آن بز لنگ پسین

اضحک الرجعی وجوه العابسین

از گزافه کی شدند این قوم لنگ

فخر را دادند و بخریدند ننگ

پا شکسته می روند این قوم حج

از حرج راهیست پنهان تا فرج

دل ز دانشها بشستند این فریق

زانک این دانش نداند آن طریق

دانشی باید که اصلش زان سرست

زانک هر فرعی به اصلش رهبرست

هر پری بر عرض دریا کی پرد

تا لدن علم لدنی می برد

پس چرا علمی بیاموزی به مرد

کش بباید سینه را زان پاک کرد

پس مجو پیشی ازین سر لنگ باش

وقت وا گشتن تو پیش آهنگ باش

آخرون السابقون باش ای ظریف

بر شجر سابق بود میوهٔ طریف

گرچه میوه آخر آید در وجود

اولست او زانک او مقصود بود

چون ملایک گوی لا علم لنا

تا بگیرد دست تو علمتنا

گر درین مکتب ندانی تو هجا

همچو احمد پری از نور حجی

گر نباشی نامدار اندر بلاد

گم نه ای الله اعلم بالعباد

اندر آن ویران که آن معروف نیست

از برای حفظ گنجینهٔ زریست

موضع معروف کی بنهند گنج

زین قبل آمد فرج در زیر رنج

خاطر آرد بس شکال اینجا ولیک

بسکلد اشکال را استور نیک

هست عشقش آتشی اشکال سوز

هر خیالی را بروبد نور روز

هم از آن سو جو جواب ای مرتضا

کین سوال آمد از آن سو مر ترا

گوشهٔ بی گوشهٔ دل شه رهیست

تاب لا شرقی و لا غرب از مهیست

تو ازین سو و از آن سو چون گدا

ای که معنی چه می جویی صدا

هم از آن سو جو که وقت درد تو

می شوی در ذکر یا ربی دوتو

وقت درد و مرگ آن سو می نمی

چونک دردت رفت چونی اعجمی

وقت محنت گشته ای الله گو

چونک محنت رفت گویی راه کو

این از آن آمد که حق را بی گمان

هر که بشناسد بود دایم بر آن

وانک در عقل و گمان هستش حجاب

گاه پوشیدست و گه بدریده جیب

عقل جزوی گاه چیره گه نگون

عقل کلی آمن از ریب المنون

عقل بفروش و هنر حیرت بخر

رو به خواری نه بخارا ای پسر

ما چه خود را در سخن آغشته ایم

کز حکایت ما حکایت گشته ایم

من عدم و افسانه گردم در حنین

تا تقلب یابم اندر ساجدین

این حکایت نیست پیش مرد کار

وصف حالست و حضور یار غار

آن اساطیر اولین که گفت عاق

حرف قرآن را بد آثار نفاق

لامکانی که درو نور خداست

ماضی و مستقبل و حال از کجاست

ماضی و مستقبلش نسبت به تست

هر دو یک چیزند پنداری که دوست

یک تنی او را پدر ما را پسر

بام زیر زید و بر عمرو آن زبر

نسبت زیر و زبر شد زان دو کس

سقف سوی خویش یک چیزست بس

نیست مثل آن مثالست این سخن

قاصر از معنی نو حرف کهن

چون لب جو نیست مشکا لب ببند

بی لب و ساحل بدست این بحر قند